ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ: ΜΙΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΑΡΑ! ΠΟΥ ΣΗΜΕΡΑ…

«Ο Μάιος μας έφτασε, εμπρός, βήμα ταχύ, να τον προϋπαντήσουμε, παιδιά, στην εξοχή!» Μ’ αυτό το ποιηματάκι υποδεχόμασταν όλοι το Μάιο σαν είμαστε παιδιά. Οι περισσότερες από αυτές τις χαρές έχουν χαθεί σήμερα, αφού το παγκοσμιοποιητικό σύστημα θέλει το σύγχρονο άνθρωπο (δήθεν) «ορθολογιστή», δηλαδή απαθή, (μικρο)υπολογιστή, κατηφή και… άχαρο. Όμως, στο παρόν αφιέρωμα, θα ασχοληθούμε περισσότερο με την αρχαία, αλλά και την πιο εσωτερική έννοια της Πρωτομαγιάς και του Μαΐου γενικότερα και θα αφήσουμε τη μεθύστερη λαογραφική / εθιμική όψη του για μια επόμενη στιγμή.

Γνωστός στους διάφορους πολιτισμούς με διαφορετικά ονόματα, ο Μάιος, σύμφωνα με την ευρέως επικρατούσα αντίληψη, πήρε το όνομά του από τη Ρωμαϊκή Θεά Maja (Μάγια), δηλαδή τη Ρωμαϊκή Μαία, τη μητέρα του Ερμή και το σύμβολο της γέννησης και της ανατροφής των παιδιών. Η Μάγια ήταν για τους Ρωμαίους η Αγαθή Θεά, προς τιμήν της οποίας τελούσαν χαρούμενες γονιμικές εορτές, για την ευφορία των καρπών, αλλά και των ανθρώπων. Γι’ αυτό και η Γιορτή της Μητέρας ορίστηκε να γίνεται στις μέρες μας εντός του Μαΐου. Η σχέση, όμως, αυτή του Μαΐου με τον Ερμή, μέσω της μητέρας του, «φωτογραφίζει» και τη σχέση που έχει ο μήνας αυτός με την Εσωτερικότητα (Ερμητισμός), που στα μάτια του κοινού θνητού, του μη μυημένου, εμφανίζεται ως Μαγεία / μάγια. Γι’ αυτό και ο μήνας Μάης είναι ο μήνας  που τα μάγια «πιάνουν», σύμφωνα με τη λαϊκή αντίληψη.

Οι Αρχαίοι Έλληνες, βέβαια, είχαν έναν τελείως άλλο τρόπο διαίρεσης του χρόνου και ο Μάιος συνέπιπτε με το μισό μήνα Μουνιχιώνα (προς τιμήν της Μουνιχίας Αρτέμιδος, άρα ένας σεληνιακός λατρευτικά μήνας, εσωτερικός και μυστηριακός) αλλά και με το μισό μήνα Θαργηλιώνα (ένα θερμό μήνα, ηλιακό, το μήνα που ο ήλιος αρχίζει να καίει και να θερμαίνει τη γη). Τιμώμενοι Θεοί κυρίως ο Απόλλων και η Άρτεμις, που το μήνα αυτό έχουν το γενέθλιόν τους, σύμφωνα με τους Αρχαίους Έλληνες.

Στην πορεία του χρόνου, όμως, η φυσιογνωμία του Μαΐου στη λαϊκή αντίληψη, η οποία επηρεάστηκε και μεταλλάχθηκε από τον Χριστιανισμό και τις μονοθεϊστικές αντιλήψεις, κατέστη δίσημη. Έτσι, στο Μάη συνυπάρχει το καλό και το κακό, ειδωμένα αμφότερα υπό στενά δεισιδαιμονικά όρια (μάγια, γητειές κ.λ.π.), όπως είπαμε, κι αυτό στη θέση της αρχαίας αντίληψης ότι εντός του Μαΐου συνυπάρχουν τόσο η αναγέννηση, όσο και ο θάνατος. Όλες αυτές οι ιδιότητες, οι οποίες αποδόθηκαν και αποδίδονται διαχρονικά στο συγκεκριμένο μήνα, συμπυκνώνονται ημερολογιακά και συμβολιστικά στην πρώτη του μέρα, την Πρωτομαγιά, πρωτίστως με τον μηδέποτε απωλεσθέντα εθιμικό εορτασμό της ως της τελικής νίκης του καλοκαιριού κατά του χειμώνα και της κατίσχυσης της ζωής επί του θανάτου.

Μιλάμε, όμως, και για ημερολογιακή αξία της Πρωτομαγιάς, καθώς η σημασία της συγκεκριμένης ημέρας, για τους αρχαίους λαούς (που οι γιορτές τους ήταν φυσικές και όχι τεχνητές), οφειλόταν (και οφείλεται, βεβαίως, αφού η Μητέρα Φύση είναι εκείνη που ορίζει τις κορυφώσεις του κύκλου της και ουδείς άλλος)  στο γεγονός πως ημερολογιακά (για το βόρειο ημισφαίριο) η πρώτη ημέρα του Μαΐου βρίσκεται ανάμεσα στην Εαρινή Ισημερία και το Θερινό Ηλιοστάσιο, δηλαδή τοποθετείται στη μέση της άνοιξης. Είναι η κορύφωσή της, όπου όλα έχουν πια ανοίξει και ο έρως είναι παντοδύναμος, κυρίαρχος και έτοιμος για τη γονιμοποίηση των πάντων. Είναι, λοιπόν, πρωτίστως μια γονιμική εορτή η Πρωτομαγιά, γι’ αυτό είναι και «μαγική» κατά μία έννοια.

Και επειδή οι αρχαίοι συμβολισμοί μπορεί να κυνηγήθηκαν, αλλά ουδέποτε εξαλείφθηκαν, όπως είπαμε, ας ρίξουμε μια ματιά και στους παλαιότερους χρόνους της Γηραιάς Ηπείρου και στους εορτασμούς που γίνονταν κατά την περίοδο του Μαΐου και ειδικά της Πρωτομαγιάς.

Οι εορτασμοί της Πρωτομαγιάς στην προχριστιανική Ευρώπη ήταν και είναι –αφού τελούνται ορισμένως έως σήμερα- κυρίως δύο: το κελτικό Μπελτέιν και η βορειοκεντροευρωπαϊκή εορτή της Βαλπουργείας νύχτας, δηλαδή οι ακόμα τότε αγαθοί και αθώοι πρόδρομοι της λεγομένης «ιλλουμινατιστικής» Πρωτομαγιάς. Οι όμορφες και χαρούμενες αυτές γιορτές της άνοιξης, ούτως ή άλλως, υπέστησαν την πρώτη τους μετάλλαξη με την εισβολή και δια της βίας επιβολή του Βιβλικού Μονοθεϊσμού και απέκτησαν εν πρώτοις «χριστιανικό» χαρακτήρα. Έτσι, ο εορτασμός της Πρωτομαγιάς έχασε το αρχικό του φυσιολατρικό / θρησκευτικό νόημα. Σήμερα, σε πολλές περιοχές της Ευρώπης, όπως είπαμε, επιβιώνουν έθιμα της αρχαίας εποχής, όπως ο χορός γύρω από το περίφημο γαϊτανάκι, το οποίο, εδώ στην Ελλάδα, ήταν, μέχρι πριν λίγες μόλις δεκαετίες, μια συνηθισμένη διασκέδαση για τους Καρναβαλιστές της Αποκριάς όμως και όχι για τους εορτάζοντες κατά την Πρωτομαγιά. Πάντως –και επειδή το θέμα μας εδώ είναι η Πρωτομαγιά- στην Ευρώπη, στο παρόν, πολλές ομάδες προσκείμενες στην αρχαία τους θρησκεία προσπαθούν, σε κάθε χώρα, να αναβιώσουν ανάλογα αρχαία έθιμα της Πρωτομαγιάς.

Ας δούμε, όμως, από λίγο πιο κοντά τις δύο προαναφερόμενες Πρωτομαγιάτικες Ευρωπαϊκές εορτές, το κελτικό Μπελτέιν και τη Βαλπουργεία νύχτα.

Το Μπελτέιν (ιρλανδ. Bealtaine ή Beltene) είναι μια αρχαία κελτική εορτή της Πρωτομαγιάς, η οποία εορταζόταν στην Ιρλανδία, τη Σκωτία και τη Νήσο Μαν, ενώ παρόμοιες γιορτές λάμβαναν χώρα στην Ουαλία, τη Βρετάνη και την Κορνουάλη. Η λέξη «Μπελτέιν» προέρχεται από την ιρλανδική λέξη «Bealtaine» («ζωηρή φωτιά»). Υπάρχει, λοιπόν, σχέση με τον γαλατικό Θεό Μπέλενος (Belenos >  ο «λαμπερός»). Ο Μπέλενος είναι από την ίδια ρίζα με τον Μπαάλ, Βαάλ των Φοινίκων, αλλά και τον ελληνογενή Βήλο, καθώς και τον Αβέλιο, τον Απόλλωνα των Κρητών Ελλήνων.

            Το Μπελτέιν είναι, λοιπόν, μια καθαρά ηλιακή εορτή, είναι το καλωσόρισμα του Θεού Ήλιου εν όψει του ελαύνοντος θέρους, που θα φέρει τη γονιμότητα, το κάρπισμα της γης, αλλά και των ανθρώπων. Γι’ αυτό, ένα έθιμο που επέζησε μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα στην Ιρλανδία ήταν το κρέμασμα ενός κλαδιού φλαμουριάς ή κραταίγου (οξυάκανθας) στις πόρτες και τα παράθυρα των σπιτιών, δηλαδή ήταν κάτι σαν το δικό μας μαγιόξυλο.

Όσοι Ευρωπαίοι επιστρέφουν στα δικά τους πάτρια χρησιμοποιούν την ονομασία Μπελτέιν για ένα από τα «Σάββατα», τις οκτώ ηλιακές γιορτές, στον τευτονικό αρχαιόθρησκο τροχό του χρόνου. Το Μπελτέιν γιορτάζεται την Πρωτομαγιά στο Βόρειο Ημισφαίριο και την 1^η Νοεμβρίου στο Νότιο. Ακριβώς την παραμονή της 1^ης Νοεμβρίου (που οι Δυτικοί έχουν την εορτή των Αγίων Πάντων), στις ΗΠΑ γιορτάζουν το Χάλογουιν, με τις κολοκύθες, τα στοιχειά, τους σκελετούς, τους βρικόλακες και τις μάγισσες, μια καθαρά μεσαιωνική εορταστική επιβίωση με ευρωπαϊκές ρίζες, που υποδηλώνει το μαγικό χαρακτήρα και της 1^ης Νοεμβρίου, του μεσοδιαστήματος, δηλαδή, μεταξύ Φθινοπωρινής Ισημερίας και Χειμερινού Ηλιοστασίου.

Αν, όμως, το Μπελτέιν είναι η συμβολή του Αγγλοσαξονικού τόξου στη σημερινή «πεφωτισμένη» μετεξέλιξη της Πρωτομαγιάς και σε «εργατική» Πρωτομαγιά, ο έτερος πρόδρομός της είναι η Γερμανική Βαλπουργεία νύχτα.

Ας δούμε ορισμένα τινά πρωτίστως περί της Εργατικής Πρωτομαγιάς…

Η «1^η Μάη» καθιερώθηκε από το International Socialist Congress, το 1886, ως η ημέρα εορτασμού της παγκόσμιας εργατικής τάξης. Σημειωτέον ότι όλες αυτές οι νεοταξικού τύπου εορτές ξεκινούν δειλά δειλά από το 19^ο αιώνα και κατ’ ουσίαν είναι τα απόνερα των «σύγχρονων» βάσεων που ετέθησαν από την ίδρυση του Τάγματος των Ιλλουμινάτων. Οι αριστεροί, βέβαια, επιμένουν πως πρόκειται για την επέτειο της εξέγερσης των εργατών του Σικάγου, καθώς το Μάη του 1886, τα εργατικά συνδικάτα στο Σικάγο ξεσηκώθηκαν διεκδικώντας το οκτάωρο, καθώς και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Άλλο αν σήμερα όλα αυτά τα κεκτημένα έχουν χαθεί, ευλογίαις αυτών των ιδίων «Σοσιαλιστών», αυτό δεν έχει καμιά σημασία!… Η «επέτειος»… παραμένει, αφού η μέρα έχει θεσπιστεί ως επίσημη αργία, από ένα παγκόσμιο σύστημα που αποποιείται μεν, αλλά προωθεί τεχνηέντως τον όρο «Ιλλουμινάτοι», τον διοχετεύει, τον δαιμονοποιεί ή τον εξυψώνει κατά βούλησιν, αλλά και καταργεί όλα όσα σήμαινε για τον εργαζόμενο η κορυφαία εορτή / επινόηση αυτού ακριβώς του παγκόσμιου κοινωνιστικού (σοσιαλιστικού) συστήματος, η Πρωτομαγιά… Περίεργες αντιφάσεις… Ζούμε πολλές άλλωστε…

Αλλά ας επανέλθουμε στα εσωτεριστικά της ημέρας και ας δούμε και τη Βαλπούργεια πλευρά της.

Στα γερμανικά, λοιπόν, Walpurgis night είναι η βαλπούργεια νύχτα.

Η «χριστιανή» Βαλπούργη (Walpurga) γεννήθηκε τον 8ο αιώνα στο Ντέβον της Αγγλίας (στενή σχέση Αγγλοσαξόνων και Γερμανών, αφού και οι Σάξονες είναι Γερμανοφυλή) από οικογένεια τοπικού ηγεμόνα. Ο άγιος Βονιφάτιος (ο Άγγλος που προσηλύτισε στο χριστιανισμό τους Φράγκους και είναι ο προστάτης άγιος της Γερμανίας) ήταν θείος της Βαλπούργης (αδελφός της μητέρας της). Η Βαλπούργη και οι δύο αδελφοί της πήγαν στη Γερμανία να βοηθήσουν τον Βονιφάτιο στον εκχριστιανισμό των γερμανικών φύλων. Για το έργο της και την αρετή της ανακηρύχτηκε αγία και η μνήμη της εορτάζεται από τους Ρωμαιοκαθολικούς την 1η Μαΐου. Η γιορτή της Βαλπούργης μπλέχτηκε με τα τοπικά εορταστικά έθιμα της παραμονής της πρωτομαγιάς και έτσι η γερμανική Walpurgisnacht (αγγλικά Walpurgis Night), η βαλπούργεια ή βαλπουργία νύχτα, παρά την άμεμπτη «χριστιανική» καταγωγή της, αναφέρεται, τελικά, στις… τελετές των μαγισσών, που μαζεύονται στο βουνό την παραμονή της Πρωτομαγιάς για να γιορτάσουν, μαζί με τους δαίμονες, την άνοιξη, που στον Ευρωπαϊκό βορρά έρχεται με κάποια καθυστέρηση. Ίσως να μην έρχεται και ποτέ μες στις καρδιές των Βορειοευρωπαίων, αλλά αυτό είναι θέμα ενός άλλου άρθρου…

Μιλάγαμε για τη Γερμανία, λοιπόν…

Εμπνεόμενος πιθανόν από τη Βαλπουργία Νύχτα, ο Γερμανός φιλόσοφος Άνταμ Βαισχάουπτ (1748-1830), την Πρωτομαγιά του 1776, ίδρυσε στο Ingolstadt της Άνω Βαυαρίας τη μυστική εταιρία των Illuminati.

Η ημερομηνία αυτή ταίριαζε γάντι στους σκοπούς των Ιλλουμινατιστών, αφού η λατρεία του πυρός είναι η βάση για τους εορτασμούς της ημέρας. Παράλληλα, συνυπήρχε και η εξύμνηση των ανθέων. Ένα από τα βασικά συνθήματα των Ιλλουμινατιστών ήταν και το “Ewige Blumenkraft”: ¨Η αιώνια δύναμη των λουλουδιών", που πολύ αργότερα θα έδινε στα «παιδιά των Λουλουδιών» το δικό τους εφήμερο (και κατευθυνόμενο, όπως φάνηκε) σκοπό ύπαρξης, μέσω του υποβαλλόμενου αντισυστημικά από το… σύστημα Flower Power. Μια δύναμη που, βεβαίως, δεν κερδίζει πολέμους, ούτε μάχες, ούτε κοινωνικούς αγώνες… Μια δύναμη… άσφαιρη και ακίνδυνη τελικά για το ίδιο το σύστημα.

Οι «Πρωτομαγιάτικοι» Ιλλουμινάτοι έδωσαν, όμως, τροφή και σε μία άλλη, παλαιότερη των χίπις, ιστορική περίοδο, διαμετρικά αντίθετη από την παραπάνω περιγραφόμενη και… λουλουδάτη κίνηση. Μιλάμε για το Ναζισμό και τον Αδόλφο Χίτλερ. Έτσι, το σύνθημα των Ιλλουμινάτων: «Σήμερα ο κόσμος, αύριο το ηλικακό σύστημα» (;;;!!!! Τα έχω ακούσει και από κάποιους Αμερικάνους αξιωματούχους εσχάτως αυτά), μετασκευάστηκε από τον Χίτλερ ως: «Σήμερα η Γερμανία, αύριο ο κόσμος».

Έτσι, με όλους αυτούς τους –ισμούς που τη χτύπησαν, η χαρούμενη αρχαία εαρινή εορτή θόλωσε και γέμισε θλίψη… Μόνη μας λύση; Η προσπάθεια προσέγγισης του αρχαίου πνεύματος της εποχής και η επιδίωξη της ευζωίας, με όποιο τίμημα, πάλι και πάλι.

Περνώντας στους αρχαίους μας πρόγονους, λοιπόν, ας θυμηθούμε τη δική τους Πρωτομαγιά, που ήταν μια εαρινή μέρα αναγέννησης της φύσης, της ζωής και του έρωτα, αλλά και μια ημέρα ενθύμησης των νεκρών. Επίσης, θεωρούνταν ημέρα της μαχητικότητας, της μυστηριακής νίκης του πνεύματος επί της ύλης και των υλικών ποταπών επιδιώξεων. Εορταζόταν δε με πολύλαμπρες εορτές, όπως η μαζική έξοδος των ανθρώπων στην ύπαιθρο, με χορούς και με τραγούδια, με σκοπό το μάζεμα λουλουδιών για να πλεχθούν στεφάνια. Κατά την ημέρα εκείνη, έβγαινε η άνασσα (βασίλισσα) του Μαΐου και στα δρώμενα της ημέρας υπήρχε και μια λατρευτική πομπή προς τιμήν του Ηλίου και των Ωρών (= Εποχών). Στην πομπή περιέφεραν από χέρι σε χέρι ένα πράσινο κλαδί που μόλις είχε πετάξει φύλλα. Το τύλιγαν με ταινίες και πάνω του κρεμούσαν σύκα ξερά, διάφορα ψωμάκια και μικρά φλασκιά γεμάτα κρασί, λάδι και μέλι.

Να πούμε εδώ ότι σε αρχαιότατους χρόνους (όπως κατά τη Μινωική εποχή) μετρούσαν τρεις μόνο εποχές / Ώρες: τη Δίκη, την Ειρήνη και την Ευρυνόμη. Η Ειρήνη είναι η δική μας άνοιξη. Γιατί η άνοιξη για τους Έλληνες… ναι, αυτή ήταν η Ειρήνη. Αυτή ήταν, επιπλέον, και η Αφροδίτη, όπως μας αποκαλύπτει ο Αριστοφάνης στην κωμωδία του «Ειρήνη». Και βεβαίως, την εόρταζαν και την τιμούσαν με άνθινα στεφάνια!

«… αχεί τ’ομφαί μελέων συν αυλοίς, αχεί τε Σεμέλαν ελικάμπυκα χοροί»: «γλυκά ηχεί η φωνή η μελωδική με τους αυλούς μαζί, ηχούν και οι χοροί προς τιμήν της περίτεχνα στεφανωμένης Σεμέλης», όπως διαβάζουμε στον θεϊκό Πίνδαρο.

Χαρείτε, φίλοι, την Πρωτομαγιά, λοιπόν, πλέξτε στεφάνια, τιμήστε τη Μητέρα Φύση, δηλαδή τη μητέρα του Διονύσου, τη Σεμέλη, που τριαντάφυλλα τής πρέπουν και μενεξέδες! Καλό μήνα!

Ντορέτα Πέππα

Η ΚΟΡΩΝΑ ΤΩΝ ΓΛΥΞΜΠΟΥΡΓΚ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Αυτό που είδα χθες, αργά το βράδυ, με σόκαρε πραγματικά. Ο Επιτάφιος της Μητρόπολης, με τον Ιερώνυμο και όλο το παπαδαριό, κατευθύνθηκε και κατέληξε σε εξέδρα ακριβώς μπροστά στο... Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη!!! Και όχι μόνο αυτό, αλλά οι παπάδες έστρεψαν και τα νώτα τους στο μνημείο, προφανώς, για να μη σκανδαλίζονται από τον γυμνό αρχαίο οπλίτη, αλλά και για να βλέπουν το ποίμνιο απέναντι ακριβώς, που ήταν ομολογουμένως ελάχιστο αριθμητικά εκείνη την ώρα. Αλλά το πιο αναπάντεχο -και αποκρουστικό- ήταν ότι πάνω, στην κορυφή του Επιταφίου, δεν υπήρχε απλά ο κλασικός σταυρός, αλλά η... κορόνα με το σταυρό των Γλύξμπουργκ, το έμβλημα των Γλύξμπουργκ, που έπεφτε ακριβώς πάνω στο Κοινοβούλιο, αφού το είχε για φόντο!!!! Και βεβαίως, η σημερινή Βουλή είναι τα παλιά Ανάκτορα!!! Δεν κατάλαβα; Τι θέλουν να μας πουν; Ότι θα μας κουβαλήσουν πίσω πάλι τον Κοκό; Δε μας φτάνουν τόσοι Γερμαναράδες, σκέφτονται κάποιοι να μας ξαναφορτώσουν και τον Γλύξμπουργκ, το γιο της Φρειδερίκης; Ε, τέτοια "πρώτη φορά Αριστερά" δεν έχω ματαξαναδεί! Θεοκρατία, κωλοτούμπα πρώτης, καπέλωμα του ιερού και αθάνατου μνημείου κι αποπάνω... να μια κορόνα! Ε, ρε θα τρίζουν τα κόκαλα του Μακρυγιάννη, αλλά και τόσων άλλων! Λέτε οι "αριστεροί" που μας κυβερνάνε να θέλουν, εκτός από την ΕΕ (με πόσο πάθος, αλήθεια!), εκτός από τα συνέδρια του Σόρος και εκτός από τους λαθρομετανάστες που μας λεηλατούν και μας σκοτώνουν και τους αντιεξουσιαστές που βεβηλώνουν τα μνημεία μας, να θέλουν -και να φέρουν, λέω!- και το βασιλιά; Ε, άμα το δούμε κι αυτό... Αχ, καημένε άγνωστε στρατιώτη, άδικα πέθανες! Και ξαναπεθαίνεις τώρα πάλι...

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ: Ο ΚΕΡΑΥΝΟΣ ΤΟΥ ΔΙΟΣ

Τα σύμβολα παίζουν ένα σημαντικότατο ρόλο στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία και συχνά είναι αρκετή η παρουσία ενός συμβόλου και μόνο για να υποδηλώσει την παρουσία του Θεού τον οποίο αντιπροσωπεύει, ενώ παράλληλα, μεταφέρει στον αποδέκτη το μήνυμα της εσωτερικής ιδιότητας ή αρετής την οποία εμπεριέχει η συγκεκριμένη θεία προσωπικότητα, που ο αποδέκτης καλείται όχι μόνο να την κατανοήσει, αλλά και να τη βιώσει κατά τη διαδικασία της τελετής ή της προσευχής ή ακόμη και με την απλή ενατένιση, αλλά και με τον συνεπαγόμενο διαλογισμό επί του συμβόλου.

Υπάρχουν, όμως, και σύμβολα τα οποία δε σχετίζονται με έναν συγκεκριμένο Θεό, αλλά αποτελούν πανάρχαιες και διαχρονικές ελληνικές σφραγίδες, οι οποίες ανευρίσκονται, μάλιστα, σε όλο τον πλανήτη. Τέτοια σύμβολα είναι η σπείρα και ο μαίανδρος.

Επειδή το θέμα των αρχαίων ελληνικών συμβόλων είναι τεράστιο, εξαιρετικά δύσκολο και πολυδιάστατο, το παρόν θα αποτελέσει απλά την αφετηρία, οπότε και θα εστιαστούμε στα σύμβολα που αναφέρονται στον Ύπατο Θεό του Ελληνικού Ολύμπιου Δωδεκαθέου, τον Δία, τον πατέρα Θεών και ανθρώπων, ενώ θα συνεχίσουμε στο επόμενο άρθρο και με τους υπόλοιπους δύο μείζονες Θεούς της Μεγίστης Τριάδας, τους γιους του Τιτάνα Κρόνου, δηλαδή τον κύριο του πόντου και του υγρού στοιχείου Ποσειδώνα, καθώς και τον Χθόνιο Δία, τον Πλούτωνα / Άδη. Οι τρεις τους μαζί εφορεύουν στους τρεις διαφορετικούς κόσμους: ουράνιο > Ζευς, ενάλιο (θαλασσινό) > Ποσειδών, χθόνιο > Άδης.

Λέμε, λοιπόν, ότι η ιδιαίτερη δύναμη και ουσία που εκπροσωπεί ο καθένας από τους παραπάνω Υπάτους θείους αδελφούς, συμπυκνώνεται στο κύριο σύμβολο της εξουσίας του, το οποίο φέρει έκαστος ανά χείρας και που για τον Δία είναι ο κεραυνός, για τον Ποσειδώνα η Τρίαινα και για τον Άδη το σκήπτρο του αετού ή δίκρανον / δίκερον.

Ξεκινάμε εδώ με τον Δία / Ζήνα και το κατεξοχήν σύμβολό του, που είναι ο κεραυνός. Το σύμβολο του κεραυνού εμφανίζεται στην αρχαία εικονογραφία ως μία βάση / στέλεχος, το οποίο κρατά ο Ζευς και που διαχέεται και από τις δύο πλευρές του χεριού του σε τριπλή εκατέρωθεν σχάση (δηλαδή, 3 + 3 = 6 ακτίνες σε διαθλαστική ή ευθεία κίνηση) ή σε πενταπλή (5 + 5), οπότε και θυμίζει άνθος.

Οι αριθμοί αυτοί είναι εύγλωττοι περί της ερμηνείας του συμβόλου του κεραυνού και μας επεξηγούν την ίδια τη δύναμη του Θεού, η οποία εκδηλώνεται ως τριπλή x δύο > ως εξαπλή (μέσω των πολλαπλασίων του 3 και του 6, π.χ. 12 [Δωδεκάθεο] > 36 [κύκλος, έτος]), άρα το Θείον και το ανθρώπινον στην ολότητά του, ο κόσμος. Επίσης, στη δεύτερη περίπτωση, η δύναμη του Διός εμφανίζεται ως πενταπλή: 5 +5 = 10 > η ιερά τετρακτύς των Πυθαγορείων.

Με δυο λόγια, το σύμβολο του κεραυνού, στην πρώτη του εκδοχή, την εξαπλή, μας λέει ότι ο Ζευς είναι η ζωή, η αναπαραγωγή και η εξέλιξή της, η οποία δημιουργείται μέσω ζεύξης (Ζευς) και σχάσης / διαίρεσης (Δίας), όπως γίνεται όντως, με τριπλή εκατέρωθεν διαδικασία (ζεύξη + διαίρεση + παράγωγο) x 2 (άρρεν, θήλυ). Και γιατί κεραυνός; Γιατί, όπως απέδειξε η σύγχρονη επιστήμη, οι κεραυνοί που κυριαρχούσαν στη γη πριν τη δημιουργία της ζωής, «γονιμοποίησαν» τρόπον τινά την αρχέγονη «σούπα», όπως την αποκαλούν οι επιστήμονες, ενισχύοντας την παραγωγή αζώτου και άρα αμινοξέων (που είναι απαραίτητα για τη δημιουργία των πρωτεϊνών και της ζωής).

Ο κεραυνός δεν είναι, όμως, μια αμιγώς δημιουργική δύναμη, αφού είναι περισσότερο γνωστός ως καταστροφέας. Υπό αυτή την έννοια, εμφανίζεται  με τη δεκαπλή του όψη (5 + 5), τη δεύτερη, δηλαδή, εικονιστική εκδοχή που αναφέραμε εδώ. Το 10 είναι, όπως είπαμε, η τετρακτύς των Πυθαγορείων, που σχηματίζεται από το άθροισμα των τεσσάρων πρώτων αριθμών: 1+2+3+4 = 10 και συμβολίζει την ολοκλήρωση του κύκλου και την αρχή ενός νέου, την καταστροφή του προηγούμενου και την ανάδυση του επομένου (αφού 10 = 1+0 = 1). Γι’ αυτό, εδώ ο κεραυνός εικονίζεται ως «άνθος», αφού το λουλούδι ανθίζει και μαραίνεται (καταστρέφεται, πεθαίνει) για να σχηματίσει τον καρπό, σε έναν αέναο κύκλο επαναλαμβανόμενο και σταθερό.

Υπό αυτή την έννοια, ως εξαπλός και πενταπλός, ο κεραυνός είναι ζωή (έξι / έξις), εντός του κύκλου του αναγεννώμενου αμετάβλητα χρόνου (10). Άρα, ο κεραυνός εμπερικλείει την πλήρη δύναμη του Διός, την καταστροφική και αναδημιουργική του δύναμη, που αποδίδεται με τον αριθμό 16 (10 + 6). Γι’ αυτό και το περίφημο άστρο της Βεργίνας είναι δεκαεξάκτινο και βεβαίως, είναι ορθό να εννοείται ως: «το δεκαεξάκτινο άστρο του Διός», που είναι επιπλέον και το έμβλημα της Μακεδονικής Δυναστείας.

Άλλωστε, μία επιπλέον απόδειξη είναι και η επιβίωση της πανάρχαιας αυτής ελληνικής αλήθειας (ζωή και θάνατος και αναγέννηση εντός του κύκλου του χρόνου) μέσα στη Δυτική αποκρυφιστική παράδοση. Έτσι, στη Μεγάλη Αρκάνα της τράπουλας Ταρώ, το 16 αντιστοιχεί στην κάρτα «Ο Πύργος», όπου αποδίδεται εικονιστικά η καταστροφή ενός πύργου από κεραυνό. Οι εποχές και οι εξωτερικές πεποιθήσεις μπορεί να αλλάζουν, αλλά τα σύμβολα παραμένουν διαχρονικά απαράλλακτα, αφού αντιπροσωπεύουν τα αιώνια «θέσφατα», τα αξιώματα που ετέθησαν εξαρχής ως «σημάντορες» της αλήθειας.

Θα αναφερθούμε και στην ύπαρξη της ίδιας επακριβώς απεικόνισης του εξαπλού (τριπλού ένθεν και ένθεν) κεραυνού και στην Ινδουιστική θρησκεία. Ο ινδουιστικός κεραυνός εμφανίζεται ως ένα ιερό αντικείμενο, που έχει το νόημα τόσο του κεραυνού όσο και του αδάμαντα. Το αντικείμενο αυτό είναι το varja (από τη σανσκριτική ομώνυμη λέξη για τον κεραυνό και το διαμάντι: varja > βάρτζα > βάρτα > βροντή). Η ινδουιστική άποψη της ταύτισης του κεραυνού με τον αδάμαντα δεν πρέπει να μας παραξενεύει.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι το διαμάντι σχηματίστηκε κατά την προϊστορική περίοδο, που η θερμοκρασία της γήινης μάζας ήταν πολύ υψηλή και οι πιέσεις πολύ μεγάλες. Μερικά είδη από τους ρευστοποιημένους άνθρακες αποκρυσταλλώθηκαν εξαιτίας των ατμοσφαιρικών μεταβολών του καιρού εκείνου και έτσι δημιουργήθηκαν τα διαμάντια. Συνήθως, τα διαμάντια βρίσκονται πολύ βαθιά στη γη, μέσα σε κρατήρες σβησμένων ηφαιστείων ή σε αδαμαντοφόρα κοιτάσματα, που είναι κοντά στις εκβολές των ποταμών και σε πεδιάδες. Ας μην ξεχνάμε ότι τον κεραυνό του ο Δίας τον έλαβε από τους Ακμωνίδες (άκμων, το αμόνι) Κύκλωπες, οι οποίοι τον «έφτιαχναν», υπό την επίβλεψη του Ηφαίστου, εντός της Αίτνας, εντός ενός ηφαιστείου δηλαδή. Άρα, ανευρίσκουμε και στους Ινδούς την ίδια παράδοση, εμφανιζόμενη με διαφορετικό τρόπο, η οποία όμως συνδέει τον αδάμαντα (αδάμαστο > ανίκητο λίθο) με τον κεραυνό και την ηφαιστειακή προέλευσή του, μια παράδοση η οποία ταυτίζει κατ’ ουσίαν το ουράνιο με το γηγενές πυρ, αναγνωρίζοντας την κοινή ουσία του, που δεν είναι άλλη από την ουσία του Διός.

Γι’ αυτό, ακριβώς, ο κεραυνός σημαίνει το «κέρας του πυρός»: κερ (κέρας) + αύω (ανάβω) / αυνός (ο «αναυτός», αυτός που ανάβει). Δηλαδή, το κέρας, η ανάδυση / εμφάνιση της κατ’ ουσίαν θείας δυνάμεως, που είναι σαν να «φυτρώνει», να αναφύεται εντός του φυσικού κόσμου και που δεν είναι άλλη από το «αείζωον πυρ».

Τι είναι, λοιπόν, ο κεραυνός του Διός, η ζωή εντός του αενάου χρόνου; Η έκφραση του αείζωου πυρός στα πλαίσια του φυσικού κόσμου!

Για τον ΕΟΕ

Ντορέτα Πέππα

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ – Η ΤΡΙΑΙΝΑ ΤΟΥ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΡΑΝΟ ΤΟΥ ΑΔΗ

H Tρίαινα δεν είναι απλά το όπλο του Ποσειδώνα, που το κρατά αντί για σκήπτρο, είναι και το κατεξοχήν σύμβολό του, που η παρουσία του είναι κυρίαρχη σε κάθε εκδήλωση προς τιμήν του Θεού και κυρίως στην εορτή των Ισθμίων και των Ποσειδέων. Τα Ίσθμια ήταν οι αγώνες, που γίνονταν προς τιμήν του Ποσειδώνος στον Ισθμό της Κορίνθου. Μπορεί να μην είναι τόσο γνωστοί σήμερα όσο οι Ολυμπιακοί Αγώνες, αλλά οι αγώνες αυτοί είχαν μεγάλη απήχηση κατά την Αρχαιότητα και έναν πολύ ιδιαίτερο χαρακτήρα, αφού τους νικητές στεφάνωναν  με στεφάνι από σέλινο (ένα καθαρά νεκρικό σύμβολο -αφού στεφάνι από σέλινο φορούσαν στις κηδείες- που ερχόταν να υπενθυμίσει στον αθλητή ότι παρά τη νίκη του δεν έπαυε να είναι θνητός). Παράλληλα, όμως, έδιναν στους νικητές ως βραβείο και ένα κλαδί από έλατο, δηλαδή κλαδί από δένδρο αειθαλές, θέλοντας έτσι να τονίσουν ότι ο ίδιος ο αθλητής μπορεί να έφευγε από αυτόν τον κόσμο, αλλά η νίκη του θα ήταν αθάνατη. Βέβαια, οι περισσότεροι μελετητές λένε πως το έλατο (χριστουγεννιάτικο δένδρο) είναι «δάνειο» από τη Δυτική παράδοση, όμως τα πράγματα μάλλον δεν είναι έτσι. Ο μήνας Ποσειδεών (αφιερωμένος στον Ποσειδώνα) είναι ο Δεκέμβρης και είδαμε πως το έλατο ήταν αφιερωμένο στον Θεό του Πόντου, επειδή ακριβώς με την αθάνατη ορμή του ο Θεός προτρέπει τους ανθρώπους να αφήσουν πίσω τους αθάνατα έργα.

Επιπλέον, τον Αττικό μήνα Ποσειδεώνα, οι Αθηναίοι εόρταζαν τα Ποσείδεα, προς τιμήν του Φυτάλμιου Ποσειδώνα, δηλαδή του Ποσειδώνα που μέσω του υγρού στοιχείου του ύδατος γονιμοποιεί τη φυτική ζωή. Οπότε, ενισχύεται η άποψη ότι το έλατο δεν είναι δυτική «παραγωγή», αλλά αρχαία ελληνική τελικά, αφού στο φυτικό βασίλειο το δένδρο αυτό είναι ο αναμφισβήτητος βασιλιάς της διατήρησης της ζωής, χάρη στη διατήρηση του επιβλητικού φυλλώματός του όλο το χρόνο. Λέμε ακόμη ότι κάθε τέσσερα χρόνια, οι Αθηναίοι τελούσαν τη συγκεκριμένη εορτή στον επιβλητικό Ναό του Ποσειδώνος στο Σούνιο, μεταφέροντας κλάδους ελάτης (πίτυς, στην αρχαία ελληνική), πιθανόν από την Πάρνηθα. Χαρακτηριστικό είναι το θέμα που είχε η ζωφόρος του Ναού (φτιαγμένου από τον λεγόμενο «αρχιτέκτονα του Θησείου»), όπου απεικονιζόταν τον τέλος του ευνοούμενου του Θεού Ποσειδώνα, του Καινέα. Κατά τη μάχη των Κενταύρων με τους Λαπίθες, οι Κένταυροι, επειδή δεν μπορούσαν να σκοτώσουν τον Καινέα, που τον είχε κάνει αθάνατο ο Ποσειδών, τον έχωσαν στο χώμα χτυπώντας τον με κορμούς ελάτης, επειδή ακριβώς μόνο με το ιερό δένδρο του Θεού μπορούσαν να νικήσουν τη δύναμη του ευνοουμένου του και να τον θανατώσουν.

Όμως, το κατεξοχήν σύμβολο του Ποσειδώνα είναι, όπως είπαμε, η Τρίαινα, και μ’ αυτήν θα ασχοληθούμε πιο κάτω.

Η εκδοχή ότι η Τρίαινα συμβολίζει τα τέσσερα στοιχεία (τα τρία στοιχεία με τις τρεις αιχμές και το τέταρτο στο στέλεχος, που  αντιπροσωπεύει τη Γη επειδή ακριβώς ακουμπά στη γη) δε με βρίσκει σύμφωνη. Η Τρίαινα είναι μια έκφραση της τριπλής ποσειδωνίας δύναμης –όπως το λέει και το όνομά της- και όχι των τεσσάρων στοιχείων. Είναι η δύναμη του Θεού του υγρού στοιχείου στη θάλασσα (πόντος), στη στεριά (σεισμοί – πηγές – ποταμοί – λίμνες κ.λ.π.), αλλά και εντός των εμβίων όντων και του ανθρώπου. Ας μην ξεχνάμε ότι είμαστε 70% νερό.

Άρα, το σύμβολο του Ποσειδώνος, του αδελφού του Διός, του Διός του Πόντου, είναι η απόλυτη έκφραση της τριπλής δύναμής του, που άλλοτε ταράζει, κι άλλοτε κατευνάζει την αναταραχή που ο ίδιος προκαλεί. Και πιο συγκεκριμένα, η Τρίαινα εντός των εμβίων όντων και εντός του ανθρώπου είναι αυτή που κυβερνά το συναίσθημα. Η εσωτερική αυτή Τρίαινα άλλοτε ταράζει τα εσωτερικά μας ύδατα και έχουμε συναισθηματική… θύελλα, κι άλλοτε τα γαληνεύει, οπότε αισθανόμαστε όμορφα και ήρεμα. Ο άνθρωπος είναι συναισθηματικό ον, επειδή ακριβώς κυριαρχείται από το νερό. Είναι, όμως, και ενορατικό ον, εξαιτίας αυτής ακριβώς της συναισθηματικής – αισθαντικής του φύσης. Γι’ αυτό, οι Ινδοί συμβολοποιούν την Τρίαινα (trishula στα σανσκριτικά, που σημαίνει «τρεις λόγχες») επί των τριών οφθαλμών: τα δυο μας μάτια και το τρίτο μάτι ανάμεσα στα άλλα δύο. Και αποδίδουν την Τρίαινα στον Θεό Σίβα, ενώ επιμένουν ότι η Τρίαινα αυτή είναι όπλο ενάντια στο κακό. Και βεβαίως, η ενόραση, η διαίσθηση είναι το απόλυτο όπλο που μας προστατεύει από τις κακόβουλες ενέργειες και τις επιβουλές. Όταν κάτι το αντιλαμβανόμαστε, μπορούμε και να το αποφύγουμε.

Οι αρχαίοι γνώριζαν καλά τις ιδιότητες του ποσειδωνίου τριπλού συμβόλου. Πολλοί, βέβαια, ερμηνεύουν λάθος (δηλαδή, το ταυτίζουν με την Τρίαινα) αυτό που αναφέρει ο Ορφέας στον ύμνο που αφιερώνει στον Θεό Ποσειδώνα: «ος τριτάτης έλαχες μοίρης», δηλαδή: σου έλαχε η Τρίτη μοίρα, το τρίτο μερίδιο. Γιατί αυτό σημαίνει «μοίρα» για τους Αρχαίους Έλληνες, το μερίδιο που αναλογεί στον καθένα, η «νόμιμη μοίρα», που λέμε και σήμερα –και όχι η έννοια του ανατολίτικου «κισμέτ», όπου όλα είναι εκ των προτέρων γραμμένα και άρα, αναπόφευκτα. Όμως, με την έννοια της εδώ αναφερομένης «μοίρας» δεν εννοείται η τριπλή δύναμη του Θεού (Τρίαινα), αλλά η Τρίτη διαδοχή (νόμιμη μοίρα), όπως θα το διαπιστώσουμε και αμέσως μετά κατά την ανάλυση του Σκήπτρου του Άδη.

Την Τρίαινα χάρισαν στον Ποσειδώνα οι Τελχίνες, που τον ανέθρεψαν κιόλας, σύμφωνα με ένα μύθο. Οι Τελχίνες ήταν αμφίβια όντα, τα οποία έκαναν πολλές εφευρέσεις, γνώριζαν τις επιστήμες και έζησαν πριν τον Κατακλυσμό του Ωγύγου. Ο μύθος μάς δείχνει, λοιπόν, πόσο αρχαία είναι η λατρεία του Ποσειδώνα, αλλά και το ίδιο το σύμβολο της Τρίαινας, το οποίο, σύμφωνα με κάποιους μελετητές, ανάγεται στον καιρό της… Ατλαντίδας, αφού οι Άτλαντες στην πρωτεύουσά τους, την Ποσειδωνία, τιμούσαν τον Ποσειδώνα και είχαν ως σύμβολό τους την Τρίαινα. Άλλωστε, υπάρχει και η περίφημη γιγάντια Τρίαινα των Άνδεων σε παραθαλάσσια απότομη περιοχή του Περού, που είναι γνωστή και ως Κηροπήγιο των Άνδεων (Καντελάμπρο ντε λος Άντες). Όταν τα ίδια σύμβολα εμφανίζονται ένθεν και ένθεν του Ατλαντικού δεν μπορεί παρά να σημαίνουν μια πανάρχαια κοινή προέλευση…

Περνάμε τώρα στο κυρίως σύμβολο του τρίτου πρεσβύτερου αδελφού, του Θεού Άδη ή Πλούτωνα.

Το Δίκρανο ή Σκήπτρο του Άδη είναι το κατεξοχήν σύμβολο της θνητότητάς μας. Δύο στοιχεία κυριαρχούν στον αποσυμβολισμό του: η ζωή και ο θάνατος. Γι’ αυτό έχει δύο αιχμές (Δίκρανον). Και παρά το γεγονός ότι στον Ορφικό Ύμνο, ο Πλούτων (Άδης), ο τρίτος αδελφός του Διός, που σημαίνει ακριβώς αυτή την έλλειψη του Θεού (Ά-δης > εκεί που δεν υπάρχει Δίας / Ζευς, εκεί που δεν υπάρχει Ζωή), αναφέρεται και αυτός ότι «έλαχε της τριτάτης (τρίτης) μοίρας», όπως και ο έτερος αδελφός του ο Ποσειδών καθώς είδαμε πιο πάνω, είναι σαφές ότι εδώ ως τρίτη μοίρα υπονοείται ο χθόνιος (επίγειος) κόσμος (χθόνα παμβασίλεια), ο κόσμος αυτός που τον μοιράζονται οι τρεις αδελφοί (Ζευς, Ποσειδών και Πλούτων), ως οι τρίτοι κατά σειράν στη διαδοχή της βασιλείας του κόσμου. Ο πρώτος βασιλιάς της γης ήταν ο Ουρανός (Ουρανίωνες), ο δεύτερος ήταν ο γιος του ο Κρόνος και ο τρίτος στη διαδοχή της βασιλείας ήταν ο γιος του Κρόνου, ο Ζευς, ο οποίος συμβασιλεύει μαζί με τους δύο άλλους πρεσβύτερους αδελφούς του. Γι’ αυτό, οι Ορφικοί Ύμνοι Ποσειδώνος και Πλούτωνος δε μιλούν για «βασίλειο», αλλά για «μοίρα», για διαδοχή, κληρονομιά.

Επανερχόμενοι στο Δίκρανο του Άδη (το οποίο πολύ κακώς αργότερα δαιμονοποιήθηκε και αποδόθηκε από αδαείς φανατικούς ως τα… κέρατα του Βελζεβούλ στην Κόλαση), επαναλαμβάνουμε πως το σκήπτρο αυτό έχει δύο μόνο «αιχμές», ζωή και θάνατο δηλαδή, αλλά συμβολοποιεί παράλληλα και τη δυνατότητα της θέωσης και της απαλλαγής από τη θνητότητα. Σύμφωνα με την επικρατούσα και στην αρχαία εικονογραφία και αγγειογραφία εκδοχή, οι δύο αυτές «αιχμές» του δόρατος του Πλούτωνα είναι τα δύο ανορθωμένα φτερά του αετού, της θεωμένης ψυχής, που πετά ελεύθερη και αθάνατη στον αιθέρα του Διός, καθώς, ως γνωστόν, ο αετός είναι το ιερό πουλί του Διός.

Για τον ΕΟΕ

Ντορέτα Πέππα