ΟΣΧΟΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΡΥΓΟΣ
Ο Διόνυσος απολαμβάνει τα δώρα του τρύγου, όπως τον είδε ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος
στην
Αττική, η λατρεία της Αριάδνης ήταν κοινή με τη λατρεία του Διονύσου στις εορτές
των Οσχοφορίων, που τις είχε
καθιερώσει ο Θησέας. Τα Οσχοφόρια εορτάζονταν με το τέλος του τρύγου και το
όνομά τους προέρχεται από τον όσχο, που είναι το
κλαδί αμπελιού που έχει πάνω του σταφύλια.
Σταφύλια,
κλήμα, Διόνυσος, Αριάδνη, Νάξος, αιώνια δεμένα στο χώρο και στο χρόνο και η
χαρά τους διαδεδομένη παντού… Οι Νάξιοι, βεβαίως, επέμεναν ότι η Αριάδνη είχε
πεθάνει στο νησί, ενώ, σύμφωνα με μια εκδοχή είχε αποκτήσει με τον Διόνυσο δύο
παιδιά, τον Στάφυλο
και τον Οινοπίωνα ή σύμφωνα
με άλλες εκδοχές, περισσότερα, δηλαδή είχαν επιπλέον τον Θόα και τον Πεπάρηθο,
τον Λάτραμυ, τον Ευάνθη και τον Ταυρόπολι. Σύμφωνα με άλλες
παραδόσεις όμως, η Αριάδνη είχε παιδιά και με τον Θησέα και ίσως κάποιοι απ’
αυτούς τους γιους να ήταν δικοί του. Ο Ταυρόπολις, για παράδειγμα, που έρχεται
από την πόλη… του Ταύρου, μας θυμίζει έντονα την Κνωσσό και τον Μινώταυρο…
Οι πιο διάσημοι απ’ όλους τους γιους του Διονύσου και της
Αριάδνης ήταν ο Οινοπίων, που έγινε βασιλιάς της Χίου –βλέπουμε εδώ ότι η Νάξος
θα πρέπει να είχε δεσμούς και με τη Χίο στην απώτερη αρχαιότητα- και ο
Στάφυλος.
Ο Στάφυλος πήρε ως σύζυγό του τη Χρυσοθέμιδα και απέκτησαν μαζί τρεις κόρες: τη Μολπαδία, τη Ροιώ και την Παρθένο. Μερικοί συγγραφείς γράφουν
ότι είχε και μία τέταρτη κόρη, την Ημιθέα. Ο Στάφυλος πήρε μέρος και στην Αργοναυτική Εκστρατεία.
Αλλά κι ο ίδιος ο Θεός Διόνυσος είχε κάνει
μια εκστρατεία, σε ακόμα αρχαιότερους καιρούς, και είχε ξεκινήσει, μαζί με τους
Σατύρους, τους Σειληνούς και τις Μαινάδες του, πόλεμο κατά της Ινδίας, όταν τη
διοικούσαν σκληροί και απάνθρωποι τύραννοι, όπως ο Αστρόεις και ο Δηριάδης, που
κατέσφαζαν τους λαούς της Ασίας. Αλλά ο σκοπός του Βάκχου δεν ήταν να κάνει
πόλεμο βίαιο και δολοφονικό, αλλά να επιβάλει την ειρήνη με το θεϊκό τρόπο.
Ποιος ήταν αυτός ο τρόπος; Μετέτρεψε σε κρασί το νερό ενός ποταμού και μέθυσε
τους Ινδούς στρατιώτες. Τότε, αποδεικνύοντας περίτρανα ότι αυτός ήταν ο
πραγματικός Θεός της ειρήνης, έδωσε εντολή στους Σατύρους και τις Βάκχες του όχι
μόνο να μην πειράξουν τους Ινδούς, αλλά να μεταβάλλουν τους θηριώδεις εκείνους
πολεμιστές σε χαρούμενους βακχευτές. Ας ακούσουμε τα λόγια του Θεού, όπως τα
περιγράφει ο Νόννος o Πανοπολίτης στα «Διονυσιακά» του, ένα
εκπληκτικό έργο, που ήταν και το τελευταίο έπος το οποίο γράφτηκε κατά την
Ύστερη Αρχαιότητα:
«…
θεράποντες του ανίκητου Διονύσου, χωρίς μάχη εσείς τώρα, σφιχτοδέστε τους γιους
αυτούς των Ινδών κι αιχμαλωτίστε τους όλους, κοπαδιαστά, με πολεμική μα κι
αναίμακτη ορμή. Και τότε ο Ινδός, ας υπηρετεί στο εξής τη Ρέα τη δικιά μου και
το θίασό της, σείοντας τον γεμάτο αμπέλια θύρσο. Κι ας πετάξει πια στης θύελλας
τους ανέμους τις αργυρές του περικνημίδες και στα πόδια του ας φορέσει
κοθόρνους και το κεφάλι του ας στεφανώσει με το δικό μου τον κισσό… Και των
πολέμων τον αλαλαγμό ας παρατήσει κι ας τραγουδά μόνο το «Ευοί Ευάν», το θούριο
το μελωδικό για να τιμά εμένα, τον Διόνυσο, που του κισσού και τ’ αμπελιού τον
ανθό εγώ φέρω.»
Απόσπασμα από το βιβλίο μου "ΝΑΞΟΣ, ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ"
OSCHOPHORIA ΑND VINTAGE
In Attica the worship of Ariadne was common with
Dionysos’ worship during a ceremony named Oschophoria, founded by Theseas. The
Oschophoria were celebrated in the end of “trygos”, of the vine harvest and the
name comes from the ancient Hellenic name of the grapes’ bunch (oschos – όσχος) and the verb “phero” (φέρω): I bring. So, Oschophoria
means: “I bring the bunches”.
Grapes, vines, Dionysos, Ariadne, Naxos… eternally joined!
Their joy is still everywhere… The Naxians, of course, insist that Ariadne was
dead in their island. Also, according to a myth, she had made two kids with
Dionysos: Staphylos (which means: the Grape) and Oenopion (he is the one who
drinks wine). According to other versions, Dionysos and Ariadne had more kids:
Thoas, Peparithos, Latramys, Evanthis and Tavropolis. Other traditions tell us
that these kids weren’t all Dionysos’ sons and that Ariadne had some kids with
Theseas too. As for me, Tavropolis for example -who is the one who originates
from “the city of Tauros” (the city / polis of the bull)- reminds Knossos of course
and the Minotauros’ legend…
Anyway, the most famous among Dionysos’ and Ariadne’s
sons were Oenopion, who became king of Chios –the two islands, Naxos and Chios,
had probably very close relationships- and Staphylos.
Staphylos took
Chrysothemis as his wife and together they had made three girls, Molpadia, Roeo
and Parthenos, or four, according to some writers who mention Hemithea too. Staphylos
was one of the Argonauts.
But Dionysos himself
had make a campaign, in even more ancient times, when he went together with his
Satyrs, his Silenus and his Maenads to fight the Indians, because this country,
India, at those times, was governed by some cruel and inhuman tyrants like Astroes
and Deriades and these tyrants were massacring all the peoples of Asia.
Dionysos’ purpose wasn’t to make war using a violent and murderous way, but to
impose peace in a divine way. But what does that mean: a divine way? Bacchos
had transformed the river’s water into wine and the Indian soldiers got drunk. Then,
he had proved that he is the real God of peace and he gave the order to his
Satyrs and to his Bacchant women to keep alive the Indians. But not only that, he
ordered also them to change those ferocious warriors into joyful Bacchants!
Let’s listen the God’s words, as we read them from Nonnos of Panopolis in his amazing
work “Dionysiac”, which was the last epic work written during the Late
Antiquity:
«… attendants of the invincible Dionysos,
without combat you, now, go and tie tightly these sons of India and capture
them all in groups, with a martial but bloodless verve. Then, every Indian
shall serve only my Rea and her troupe, shaking a thyrsus full of vines. And
let him throw away to the tempest’s winds his silver leggings and to wear
cothurnus on his feet, let him crown his head with my ivy… Let him leave, let
him forget the martial shouts, let him only sing my “Evi Evan”, this melodic
Thourio* to honor me, Dionysos, me, the God who brings
the ivy’s and the vine’s flower.”
*Thourio: an heroic epic march
From my book "NAXOS - THE WEDDING ISLAND"
